مالاریا

تعریف : مالاریا یک بیماری انگلی بوده که نشانه های مقدماتی چهار نوع انسانی آن ممکن است بسیار نزدیک به هم  باشد . حتی دوره های تب  در روزهای اول بیماری از دیگر بیماریهای انگلی ، ویروسی و باکتریایی قابل تشخیص نیست .

مالاریای نوع فالسی پاروم شدیدترین نوع بیماری را ایجاد می کند . اشکال مختلف بیماری ممکن است به صورت : تب ، عرق ، سرفه ، اسهال ، ناراحتی تنفسی و سردرد تظاهر کند و یا احتمالاً پیشرفت کرده و یرقان ، اختلال انعقاد خون ، شوک ، نارسائی کبد و کلیه ، التهاب حاد مغزی ، ادم ریوی و مغزی ، اغماء و مرگ را باعث گردد .

میزان کشندگی در کودکان درمان نشده و بزرگسالانی که ایمن نیستند با نوسان قابل ملاحظه ای به ?? تا ?? درصد و یا بیشتر می رسد .

سایر اشکال مالاریای انسانی مثل ویواکس و مالاریه معمولاً‌ خطر مرگ ندارند .

تشخیص آزمایشگاهی مالاریا با دیدن انگل در گسترشهای  خون محیطی صورت می گیرد .

روشهای آزمایشگاهی پیشرفته تر و تخصصی تر هم برای تشخیص وجود دارد که معمولاً امکان انجام آن در تمام آزمایشگاههای تشخیصی وجود ندارد .

 * عامل عفونت : تک یاخته های انگلی تحت عنوان پلاسمودیوم می باشند که بسته به نوع عامل انگلی انواع مالاریا را ایجاد می کنند .

آلودگی مخلوط انسان با بیش از یک نوع از انگل مالاریا در مناطق اندمیک بیماری نادر نیست .

* وقوع : مالاریا هنوز در بسیاری از کشورهای گرمسیر و تحت گرمسیر از مشکلات مهم بهداشتی است .

از مشکلات مهم کنترل مالاریا مقاومت داروئی در این بیماری می باشد .

اطلاعات موجود در مورد کانونهای مالاریای مقاوم به دارو در هر سال به وسیله سازمان بهداشت جهانی منتشر می شود .

مخزن :  انسان تنها مخزن مهم انگلهای مالاریای انسانی است .

روش انتقال : انتقال انگل به انسان به وسیله نیش پشه آنوفل ماده آلوده صورت می گیرد . اغلب گونه های این پشه در تاریک و روشن غروب و ساعات اول شب تغذیه می کنند ، اوج فعالیت بعضی از ناقلین مهم در حوالی نیمه شب و یا ساعات اولیه صبح است .

 سیرتکامل این انگل در بدن پشه بین ??-? روز بسته به نوع انگل و درجه حرارت متغیر می باشد . پس از طی مراحل تکامل در بدن پشه به اندامهای مختلف  رفته و آنهایی که به غده های بزاقی حشره می روند بالغ شده و به مرحله آلوده کنندگی می رسند و پشه هنگام خونخواری مجدداً انگل را وارد بدن انسان می کند .

انگل در میزبان حساس وارد سلولهای کبدی شده و مرحله خارج گلبول قرمز را طی می کنند . در مرحله بعدی سلولهای کبدی پاره شده و هزاران انگل غیرجنسی آزاد شده و از طریق سینوسهای خونی کبد خود را به جریان خون می رسانند و به گلبول های قرمز حمله کرده و تکثیر دوره ای خود را شروع می کنند . سپس گلبولهای قرمز را پاره کرده و هرکدام بین ? تا ?? انگل جدید در خون آزاد می کنند که هر کدام به یک گلبول جدید حمله می کند .

فاصله بین گزش پشه آلوده و ظهور انگل در خون « دوره مخفی » نامیده می شود .

دوره واگیری : در تمام مدتی که انگل ( گامتوسیت آلوده کننده )‌ در خون وجود دارد میتواند پشه را آلوده کند و این زمان بسته به گونه و سوش انگلی و همچنین نتیجه درمان دارویی متفاوت است .

بیماران درمان نشده و یا آنهایی که به طور کامل درمان نشده اند می توانند تا مدتهای متفاوتی حامل انگل بوده و پشه را آلوده کند و این زمان بسته به گونه و سوش انگلی و همچنین نتیجه درمان دارویی متفاوت است .

بیماران درمان نشده و یا آنهایی که به طور کامل درمان نشده اند می توانند تا مدتهای متفاوتی حامل انگل بوده و پشه را آلوده کنند و برای انواع انگل مالاریا بین ?-? سال این قابلیت وجود خواهد داشت ولی پشه برای تمام عمر خود می تواند آلوده کننده باقی بماند .

حساسیت و مقاومت : حساسیت به این بیماری ، به غیر از استثناهای ژنتیکی ، همه جایی است . بزرگسالان که در مناطق بسیار بومی زندگی کرده و همه ساله در معرض گزش نیش پشه آنوفل آلوده قرار دارند تحمل یا مقاومت در مقابل ابتلاء به شکل بالینی بیماری پیدا می کنند .

افرادی که گلبولهای قرمز داسی شکل دارند به هنگام آلودگی با یک نوع از انگل ( فالسی پاروم ) نسبتاً انگل کمتری در خون خواهند داشت و به این دلیل به طور نسبی در مقابل ابتلا به شکل شدید بیماری محافظت شده هستند .

کنترل

پیشگیری :

?-  بهسازی محیط که منجر به از بین رفتن همیشگی یا کاهش محل زندگی و تکثیر پشه های آنوفل در نزدیک محلهای مسکونی مردم می شود . مثل خشکاندن آبهای غیرمفید و افزایش سرعت جریان آبهای جاری و استفاده از روشهای خاص شیمیایی و بیولوژیک

?- دسترسی به خدمات بهداشتی سریع و ارزان برای تشخیص و درمان سریع بیماری

?- نظارت دقیق بر نقل و انتقالات اشخاص از مناطق آلوده و به این مناطق ( کنترل مهاجرتها )

?- اطلاع رسانی گسترده به مردم ، خصوصاً به گروههای در معرض خطر .

?- بررسی سابقه اهداء کنندگان خون در مورد ابتلا به مالاریا یا مسافرت و یا سکونت در مناطق پرخطر .

اقدامات محافظتی شخصی :

کسانیکه به مناطق مالاریا خیز مسافرت می کنند باید بدانند که : محافظت از گزش پشه همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است ، هیچیک از داروهای پیش گیری کننده از مالاریا تضمینی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری نمی دهد .

پیشگیری دارویی نباید برای تمام مسافران منطقه مالاریا خیز به عنوان یک دستورالعمل کلی توصیه شود .

خانمهای حامله و کودکان در صورت آلودگی بیشتر دچار فرمهای بدخیم بیماری می شود .

* اقداماتی که برای کاهش خطر گزش بیشتر انجام می شود عبارتند از :

• از غروب تا طلوع آفتاب از منزل خارج نشوید . هنگام شب پیراهن آستین بلند و شلوار بلند بپوشید . از پوشیدن لباسهای تیره خودداری کنید .

• به قسمتهای بدون پوشش بدن داروی دفع حشرات بمالید .

• در ساختمانهایی که خوب ساخته شده اند و در مناطق غیرآلوده شهر سکونت کنید .

• درها و پنجره ها را به توری مجهز کنید .

• در  صورتیکه پشه وارد ساختمان می شود از تختخوابهای پشه بنددار استفاده کنید .